23 Kasım 2020 / Malta
Valletta, St. John Şövalyeleri (Malta Şövalyeleri olarak da anılırlar) tarafından 1565 yılında inşa edilmeye başlanmış. Avrupa’nın ilk planlanarak inşa edilen şehridir de aynı zamanda. Peki bu küçücük ada ülkesinde neden bir şehir baştan aşağıya planlanarak inşa edildi? Cevap yazımızın başlığında gizli: Yeni bir Osmanlı saldırısından korunmak amacıyla.
Yaklaşık 450 yıl geriye gittiğimizde bugün Malta’nın başkenti olan büyüleyici şehir Valletta karşımıza St. Elmo Kalesi dışında pek bir yapısı olmayan ıssız bir yer olarak çıkıyor. Küçük ve birçok noktası ıssız olmasına karşın Malta, Akdeniz’de önemli bir jeopolitik konuma sahip. Osmanlı da bu küçük ve önemli noktayı da ele geçirip Akdeniz’de iyice güçlenmeyi istiyor.
Dönemin Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman. Osmanlı donanmasının Kaptan-ı Deryası ise Piyale Paşa. Kanuni’nin emri ile Piyale Paşa ve Turgut Reis bu küçük Akdeniz adasına kuşatmaya gidiyorlar. Avrupalı tarihçiler bu olaya Great Siege demiş. Yani Büyük Kuşatma.
Malta Kuşatması 18 Mayıs 1565’te başladı. St. Elmo Kalesi’nin önünde çok büyük çarpışmalar yaşandı ve her iki tarafta ciddi kayıplar verdi. Turgut Reis bu kuşatma sırasında başına isabet eden şarapnel parçası nedeniyle hayatını kaybetti. Şövalyelerin ordusu çok daha küçüktü ancak şövalyelerin süvari komutanı Vincenzo Anastagi’nin rutin hücumlarından birinde Osmanlı sahra hastanelerinden birine saldırdığı, buradaki hasta ve yaralıların hepsini katlettiği ve Malta Şövalyelerinin de Sicilya’dan beklenen desteğin gelmiş olabileceği düşüncesi ile Osmanlı ordusunun geri çekildiğinden bahsedilir. Osmanlı ordusu çok daha kalabalık olarak geldiği Malta’dan 25 bine yakın kayıpla ve mağlubiyetle 11 Eylül 1565’te ayrıldı.
Valletta ise tüm bu yaşananlardan sonra inşa edildi. Osmanlının yeni bir saldırısından korkan St. John Şövalyeleri’nden Büyük Usta Jean Parisot de la Valette, yeni bir şehir inşa etmeye başladı. Valletta, sokakları sıcak güneşten gölgeleyecek kadar yüksek binaları ve serinletici deniz meltemlerinin dolaşmasına izin veren düz caddelerle, Avrupa’da planlanan ilk şehir. Karaya doğru yaklaşımı korumak için yarımada boyunca 18 m derinliğinde, 20 m genişliğinde ve yaklaşık 1 km uzunluğunda büyük bir hendek açıldı ve şehrin çevresinde devasa perde duvarlar yapıldı. Yeni bir Türk saldırısından korkan Şövalyeler, surları sadece beş yıl içinde tamamladılar.
Kaynak: Wikipedia, lonelyplanet
