15 Şubat 2025
Malta Merkez Bankası’nın yayımladığı yeni bir rapora göre, Malta’da işçilerin milli gelirden aldığı pay son otuz yılda ciddi bir düşüş gösterdi. 1995 ile 2023 yılları arasında işçilerin Gayrisafi Katma Değer (GVA) içindeki payı 11,7 puan azaldı. Bu düşüş, Malta ekonomisinin üretimden hizmet sektörüne kaymasıyla ilişkilendiriliyor. Ancak bu durum, aynı zamanda gelir eşitsizliğinin artışına da işaret ediyor.
İşçilerin Payı Nedir?
“İşçilerin payı” (labour share), bir ülkenin ekonomik çıktısının işçilere maaş, ücret ve sosyal katkılar şeklinde ödenen kısmını ifade eder. Genellikle Gayrisafi Katma Değer’in (GVA) yüzdesi olarak hesaplanır. Bu oran düştüğünde, işçi ücretlerinin ekonomik verimlilik artışına ayak uyduramadığı ve milli gelirin daha büyük bir kısmının işletmeler ve yatırımcılar tarafından tutulduğu anlamına gelir.
Malta Merkez Bankası’nın analizine göre, bu oran yalnızca çalışanların maaşlarını değil, aynı zamanda serbest meslek sahiplerinin tahmini kazançlarını da içeren bir ölçümle değerlendirildi. Her iki ölçüm de işçilerin payında uzun vadeli bir düşüş olduğunu ortaya koyuyor.
Uzun Vadeli Düşüş
Rapor, Malta’da işçilerin payının 1990’ların sonlarından itibaren sürekli bir düşüş eğiliminde olduğunu gösteriyor. Özellikle 2000’lerin başı, 2010’a kadar olan dönem ve 2011-2015 yılları arasında bu düşüş belirginleşti. COVID-19 pandemisi sırasında hükümetin iş koruma programları sayesinde 2018-2020 yılları arasında kısa süreli bir toparlanma yaşansa da, bu geçici önlemlerin sona ermesiyle birlikte düşüş yeniden hız kazandı.
Malta’nın işçilerin payı, euro bölgesi ülkeleri arasında en düşük seviyelerde yer alıyor. 2010’dan bu yana bu fark daha da açıldı. Euro bölgesinde işçilerin payı genellikle %65 ile %70 arasında seyrederken, Malta’da bu oran sürekli olarak bu aralığın altında kaldı.
Düşüşün Nedenleri
İşçilerin payındaki düşüş, bireysel maaşların azaldığı anlamına gelmiyor. Ancak ekonominin toplam kazancından işçilere ayrılan payın küçüldüğünü gösteriyor. Rapora göre, bu durum Malta ekonomisinin yapısındaki değişikliklerden kaynaklanıyor. Üretim sektörünün küçülmesi ve finansal hizmetler ile profesyonel hizmetler gibi işçilerin daha düşük pay aldığı sektörlerin büyümesi, bu düşüşte önemli bir rol oynuyor.
Bununla birlikte, bireysel sektörler içinde de işçilerin payı azalmış durumda. Özellikle bilgi ve iletişim, finansal hizmetler ve profesyonel faaliyetler gibi sektörlerde işçilerin kazançlarının, sektörlerin ürettiği kârlara oranla daha düşük kaldığı belirtiliyor.
Eşitsizlik ve Ekonomik Etkiler
İşçilerin payındaki düşüş, gelir eşitsizliğini artırırken hane halkının alım gücünü de olumsuz etkiliyor. Milli gelirin daha küçük bir kısmının işçilere gitmesi, tüketici harcamalarını zayıflatabilir ve bu da ekonomik büyümeyi yavaşlatabilir. Raporda, işçilerin gelirlerinin genellikle işletme sahipleri ve yatırımcılara kıyasla daha büyük bir kısmını harcadığına dikkat çekiliyor. Bu nedenle, işçilerin payındaki düşüş, iç talebi de olumsuz etkileyebilir.
Çözüm Önerileri
Malta Merkez Bankası, bu düşüşün nedenlerini daha iyi anlamak ve çözüm yolları geliştirmek için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguluyor. Ancak raporda, yüksek vasıflı işçilerin genellikle daha yüksek gelir payına sahip olduğu belirtiliyor. Bu nedenle, Malta’nın iş gücünün beceri seviyesini artırmaya yönelik sürekli yatırımların, verimlilik artışlarının daha adil bir şekilde paylaşılmasını sağlayabileceği ve işçilerin refahını artırabileceği ifade ediliyor.
Malta ekonomisinin hizmet sektörüne kaymasıyla birlikte işçilerin milli gelirden aldığı payın azalması, yalnızca ekonomik bir dönüşüm değil, aynı zamanda toplumsal bir sorun olarak da dikkat çekiyor. Bu durumun çözümü için hem ekonomik hem de sosyal politikaların bir arada ele alınması gerekiyor.
Kaynak: Malta Today
