30 Mart 2021-Sevim Bakar/Malta
Paskalya (Latince: Pascha, Yunanca: Πάσχα, Pascha, Aramice: פֶּסחא, “Pasḥa”), Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli bayram. İsa’nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş Günü olarak da adlandırılır.
Bu sene 4 Nisan 2021 Pazar günü gerçekleştirilecek kutlamalar. Her yıl farklı bir tarihe denk gelir.
Paskalya Pazarı ve Kül Çarşambası ve Palmiye Pazarı gibi ilgili kutlamalar, “hareketli bayramlar” olarak kabul edilir, ancak, Gregoryen takvimini izleyen batı Hristiyanlıkta Paskalya her zaman 22 Mart ile 25 Nisan arasındaki bir Pazar gününe denk gelir.
Paskalya Gelenekleri
Paskalya yumurtaları Paskalyanın en bilinen kültürel sembollerindendir. Kiliselerde düzenlenen ayinlerin dışında, yaygın olarak çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve Paskalya yumurtası hediye edilir.
Paskalya, perhizle geçen beş haftalık (Büyük Perhiz) bir hazırlık dönemi ile son haftayı (Kutsal Hafta) kapsar. Paskalya Günü’nde (Diriliş Günü) sona erer.
Büyük Perhiz veya Oruç Devresi
Batı Kiliselerinde; Oruç Mevsimi, Katolik, Anglikan, Metodist, Lutheran, Presbiteryen, Moravya ayin takviminde Kül Çarşambası günü başlayan ve yaklaşık altı hafta sonra, Paskalya Pazarından önceki gece sona eren ciddi bir dini dönemidir. Orucun amacı, müminin Paskalya için dua ederek, günahlardan kefaretle, bedeni alçaltarak, günahlardan tövbe ederek, sadaka vererek, basit yaşama ve kendini inkar yoluyla hazırlamaktır. Oruç sezonunun son haftası, Kutsal Hafta’dır.
Doğu Kiliselerinde;
Büyük Perhiz, Paskalya döneminde, 40 gün boyunca hayvansal gıdaları yememek kaydı ile tutulan oruçtur.
Bu sene 15 Mart 2021 tarihinde başladı, 1 Mayıs Cumartesi günü son bulacak.
Çile Haftası ya da Kutsal Hafta
Çile Haftası ya da Kutsal Hafta, İsa’nın insanoğlu için acı çektiğine inanılan haftaya verilen addır.
Kutsal/Çile Haftası’nda hem batı hem de doğu Kiliselerde İsa anılır ve çektiği acılar paylaşılır. Bu tarihten yaklaşık 1 hafta sonra İsa’nın dirilişini yâd eden, Hristiyan inancının en önemli bayramlarından biri olan Paskalya kutlanır.
Bu hafta genelinde dindar Hristiyanlar oruç tutarlar, daha çok dua ederler ve hemen hemen her gün kutlanan ayinlere katılırlar.
- gün: Dallar Bayramı yani Mesih İsa’nın Yeruşalim’e Giriş Bayramı günü kiliselerde kanonik incilerde anlatılanlar okunarak anılır.
2., 3. ve 4. gün: Olağan oruç günleridir. 4. gün, Yahuda’nın Sanhedrin ile İsa’ya ihanet etmesi konusunda anlaşmaya varması sebebiyle Casus Çarşambası olarak da adlandırılır. (Matta 26: 3-5, 14-16).
- gün: Kutsal Perşembe. Bu dini günde, kanonik incilerde anlatılanlar temel alınarak, İsa’nın havarilerinin ayaklarını yıkaması ve Havarilerle birlikte yediği Son Akşam Yemeği yad edilir.
- gün: Kutsal Cuma. İbadet ve anmaların yoğunlaştığı gün, İsa’nın kırbaçlandığı, eziyet çektirildiği, çarmıha gerilip öldürüldüğü cuma günüdür. Dindar Hristiyanlar cuma günleri tuttukları oruçlarında neredeyse hiçbir şey yemezler.
- gün: Kutsal Cumartesi. Bu Kutsal Hafta günü, İsa Mesih’in cenazesinin günüdür.
- gün: Paskalya günü yani İsa Mesih’in dirilişinin günüdür.
Çile haftası ya da Kutsal Hafta bu sene 28 Mart’ta başlayıp 3 Nisan Cumartesi günü son bulur.
Paskalya Günü için evlerde özel çörekler (Paskalya çöreği) yapılır; haşlanmış yumurtalar boyanır; mumlar yakılır; dualar okunur.
Süryanilerin temmuz ayında kutladıkları Meryem Ana Paskalyası adı verilen yortu da Paskalya kavramı içine girer.
Katolik Kiliselerinde, Paskalya gecesi ayininde yeni ateş kutsanır, Paskalya mumu yakılır; Kitabı Mukaddes’ten bölümler okunur, vaftiz törenleri yapılır. Hristiyanlığın başlangıç döneminde vaftiz törenleri, yılda yalnızca bir kez, Paskalya gününde yapılırdı.
Rum ve Rus Ortodoks Kiliselerinde gece ayinlerinden önce kilise dışında bir ayin alayı düzenlenir. Alay kiliseden çıkarken hiç ışık yakılmaz; dönüşte ise, İsa’nın dirilişini simgelemek için yüzlerce mum yakılır.
Malta Paskalya Gelenekleri
Paskalya, adayı ziyaret etmek için en iyi zamanlardan biridir. Festivaller, alaylar, tutku oyunları ve daha fazlası zamanı.
Çoğu kasaba ve köy, Paskalyadan 40 gün önce Kutsal Hafta için hazırlanır. Kül Çarşambası günü rahip, günah için ölüm ve keder sembolü olarak, insanların alınlarını bir haç işareti ile işaretlemek için kül kullanır. Kül Çarşambası, Lent’in başlangıcını işaret eder, yetişkinler oruç tutar ve et yemezler. Çocuklar kefaret göstergesi olarak tatlı yemezler. Tencere ve tavalar oruç tutmanın sembolü olarak baş aşağı asılır.
Bu özel seremoninin bir parçası olmak istiyorsanız, Valletta’daki St John’s co-Cathedral’deki Kül Çarşambası Ayini halka açıktır. Akşam ayininden sonra Malta ve Gozo’nun birçok yerinde İsa heykeli ile bir geçit töreni yapılır. En büyük hac, adanın güneyindeki üç şehirden biri olan Senglea’dadır.
Kutsal hafta Pazar günü başlar ve Malta’daki tüm cemaatler bu olayı kutlar. Tüm Malta ve Gozo’da palmiye yapraklarından yapılmış haçları ve zeytin dallarını sallayarak yürürler.
Kutsal Cuma’nın arifesi olan Perşembe günü, rahip sembolik olarak havarileri temsil eden on iki kişinin ayaklarını yıkar.
Malta ve Gozo’da birçok Son Akşam Yemeği sergisi düzenleniyor. Geleneksel olarak, bu sergilerde kullanılan yiyecek, cemaatin muhtaçları arasında dağıtılır. Birçok Maltalı Katolik, Perşembe gecesi yedi farklı kiliseyi ziyaret ederek gelenekleri takip ediyor.
Hayırlı Cuma bir yas günüdür. Kilise çanları çalmaz. Kiliselerin süsleri kaldırılır ve bazı insanlar kiliseye İsa’nın öldüğü sırada haçı öpmek ve kişisel dua etmek için gitmelerine rağmen ayin yapılmaz. Aynı zamanda oruç günüdür. Eski günlerde pek çok insan sadece ekmek ve su ile oruç tutardı.
Paskalya Pazarı, Mesih’in dirilişinin bir kutlamasıdır ve atmosfer, Kutsal Cuma gününden tamamen farklıdır. Kiliseler açık, özel bir ayin yapılıyor ve çanlar çalınıyor.
Paskalya Günü kuzu, patates ve sebzelerin yanı sıra çikolatalı yumurta ve Figolli gibi tatlılardan oluşan özel bir öğle yemeği ile kutlanır; Malta’nın özel Paskalya kekleri. Paskalya yumurtaları, İsa’nın kanını sembolize etmek için kırmızıya boyanmış ve korunmak için evlerin içine yerleştirilmiştir.
Noel veya Karnaval gibi diğer kutlamalarda olduğu gibi, Malta’da Paskalya da lezzetli geleneksel yemeklerle güçlü bir şekilde ilişkilendirilir. Bakla çorbası (“kusksu”), Hot Cross çöreği ve keçiboynuzu tatlıları (“karamelli tal-ħarob”) gibi pek çok yemek var.
Figolli, en popüler geleneksel Paskalya yemeğidir. Paskalya’da pişirilir ve arkadaşlara ve ailelere, özellikle Paskalya Pazarında çocuklara verilir. Figolli, krema veya çikolata kaplı tatlı bademli Paskalya kekleridir. Genellikle balık gibi Hristiyan geleneksel şekillerindedirler, ancak son zamanlarda arabalar, kuzular ve kelebekler gibi geleneksel şekillere yeni formlar eklenmiştir.
Kaynak: Wikipedia-https://tr.wikipedia.org/wiki/Paskalya
http://www.ielsmalta.com/en/iels-blog/maltese-easter-traditions
