24 Mayıs Cuma sabahından günaydın. Bulgaristan’dan zorunlu göç tam 35 yıl önce bugün, 24 Mayıs 1989’da başladı. İsimleri Bulgar isimleriyle değiştirilen, anadillerini konuşmaları yasaklanan, ibadethaneleri kapatılan, gözaltında işkenceler gören Bulgaristan Türkleri, Türkiye’ye göç etti. 3 ayda Türkiye’ye gelenlerin sayısı 346 bin kişiye ulaşmıştı. 2. Dünya Savaşı’nın ardından Avrupa’da bu boyutlarda bir göç yaşanmamıştı.
1970’li yıllarla birlikte Bulgaristan’da Pomak ve Romanlara yapılan azınlık hakkı ihlalleri, 1980’lerin başlarında Türklere karşı da yapılmaya başlanmış, Türk isimlerinin tamamının değiştirilmesine karar verilmişti. İsim değişikliğinin başladığı 24 Aralık 1984 tarihinden önce, Bulgaristan’daki tüm nüfus müdürlüklerine resmî talepte bulunulmuş, nüfus memurlarına; Türklerin çoğunlukta olduğu Kırcaali, Razgrad, Şumnu, Eski Cuma, Ruşçuk, Burgaz, Sofya ve Dobriç gibi şehirlere gelmeleri, Türklerin evlerini tek tek gezerek isimlerini Bulgar isimleriyle değiştirmeleri gerektiği yönünde talimat verilmişti.
Kimi bölgelerde ise, 23 Aralık gecesinden itibaren Türklerin evlerine gidildiği ve Türklere, Bulgar isimlerinin yer aldığı listeler verildiği bilinmektedir. Sadece bu 2-3 günlük süre zarfında dahi ismini değiştirmek istemeyen bine yakın Türk’ün öldürüldüğü, on binlercesinin de gözaltına alındığı kayıtlara geçmişti. Bulgaristan Komünist Partisi Genel Sekreteri Todor Jivkov’un “soya dönüş” projesi ile şekillenen bu karar, Türklerin 27 Aralık’ta protesto için sokaklara inmesine neden olduysa da sonuçta projeye karşı çıkanlar “siyasi suçlu” ilan edildi ve tutuklanarak kamplara gönderilldi. 5 yıl boyunca süren uygulamalar Türkiye ve Bulgaristan’ı savaşın kıyısına getirecek; Türkiye’nin sınırlarını Bulgaristan’dan gelen Türklere açacağını açıklamasıyla göç başlayacaktı.
Unutulmamalıdır ki, Bulgaristan’dan zorunlu göç, tarihe kazınmış bir insanlık dramıdır. Bu dramı anmak ve gelecek nesillere aktarmak, hepimizin sorumluluğudur.
